شهر بادگیرها

بازار مسگرها در یزد حدود ۶۰۰ سال است که ساخته شده و در آن صنف مسگر فعالیت دارند. به دلیل رونق کار مسگری و ساخت ظروف مسی و همینطور اهمیتی که این شغل در زمانهای گذشته در جامعه داشته است در شهر یزد بازاری به این نام بنا شده و بازار مسگرها محلی برای خرید و فروش اجناس مسی بوده است. تمامی دکان های بازار مسگرها مسگری بوده و مشاغل دیگر درین مکان فعالیت نداشته اند اما اینروزها برخی از مغازه ها تغییر کاربری داده و به شغل دیگری پرداخته اند . اکنون در بازار مسگرهای یزد تعداد محدودی از دکان ها را برای ابزار فروشی و لوازم روی و آلومینیونم به کار گرفته اند.
بازار یزد از لحاظ معماری‌، وسعت‌ و تعداد بازارچه‌ها و سراها یکی‌ از زیباترین‌ و بزرگترین‌بازارهای‌ ایران‌ و خاورمیانه‌ بشمار می‌رود و از لحاظ تعدد بنا و گستردگی‌ آن‌ در نوع‌ خود بی‌نظیر است‌. طی‌ سالهای‌ گذشته‌ سازمان‌ میراث‌ فرهنگی‌ اقدامات‌ مهمی‌ برای‌ ترمیم‌ و تعمیر این‌ میراث‌ کهن‌ باستانی‌ انجام‌ داده‌ است‌ . یکی از این بازارها بازار مسگری است . در این بازار کارگاههای تولید مصنوعات مسی بسیار فعال و پر رونق است . همچنین کارگاههایی جهت سفید کردن مس وجود دارد. از جمله مصنوعات مسی عبارتست از انواع دیگ ها در ابعاد و اندازه های گوناگون ، شمعدان ، قاشق و کفگیر . سینی، لگن و تشت.

به دلیل رونق کار مسگری و ساخت ظروف مسی و همینطور اهمیتی که این شغل در زمان‌های گذشته در جامعه داشته است، در شهر یزد بازاری به این نام بنا شده و این بازار محلی برای خرید و فروش اجناس مسی بوده است.

نخل امیرچخماق باقی مانده از دوره‌ی صفویه و ۴۵۰ سال قدمت دارد، اما بیشتر با نام «نخل حیدری‌ها» شناخته می‌شود و مانند دیگر نخل‌های شناخته شده نمادی از درخت سرو و آزادگی است که روی دستان ۱۵۰ نفر گردانده می‌شود.نخل یک سازه چوبی است که قسمت جلو و عقب آن از قطعات کوچک چوب به شکل نخلی بزرگ و شبکه شبکه ساخته شده و وسط آن با چوب اسکلت بندی شده است. نخل امیرچخماق شهر جهانی یزد، قدیمی‌ترین نخل چوبی ایران و جهان به شمار می‌آید که عاشورای ۱۳۹۶ پس از ۷۰ سال به حرکت در آمد. نبرای پایه­‌های آن، چهار قطعه چوب به صورت عمودی در چهار طرف و برای بلند کردن آن چند قطعه چوب به صورت افقی تعبیه شده است. برای بستن آن، تعدادی از خدام حسینیه از صبح هشتم محرم دست به کار می شوند. آنها بر روی پارچه مشکی و در جلو و عقب آن، خنجر، آیینه ­های بزرگ و نیز یک سازه چوبی به شکل سرو در جلو و عقب نصب می کنند. که این کار تا ظهر روز نهم محرم (تاسوعا) ادامه می یابد­. مردم و عزاداران هر کدام از عناصر به کار برده شده در نخل را نمادی از یک حادثه و متعلق به شخص خاصی در حادثه کربلا می دانند.

نخل به عنوان تشییع جنازه سیدالشهدا، سیاهپوش کردن به عنوان پارچه سیاه روی جنازه، شمشیر و نیزه ها به علامت تیر و نیزه های وارد شده بر بدن امام حسین (ع)، سرو نخل به عنوان قد و قامت علی اکبر (ع)، آیینه به عنوان نور وجود مبارک امام حسین(ع)، علم‌هایی که بر نخل بسته می شود به عنوان علمدار امام حسین(ع)،پارچه های زینتی که برنخل میبندند به عنوان حجله حضرت قاسم (ع)، زنگ‌هایی که در قدیم بر آن می بستند به عنوان زنگ کاروان امام حسین(ع)، عزادارانی که نخل را بر می‌دارند به عنوان تشییع کنندگان برای مردم شناخته شده است.

هر چند امروز نخل‌هایی با این وسعت تزئین کمتر دیده می شود و تنها به سیاه پوش کردن و تزئینات ساده بسنده می شود اما باز هم نخل بندی و نخل گردانی، آیینی باشکوه است که با عظمت خاصی در بین یزدیها برگزار می شود و ازجمله آیینه ایی است که کمتربه فراموشی سپرده شده و از همه مهمتر اینکه کمتر دچار تحریف شده است.

زورخانه تختی یزد  مربوط به دوره قاجار است و در یزد، خیابان قیام، کوچه امامزاده، کوچه علی محمد شریعت بالا واقع شده است. زورخانه تختی در تاریخ ۱۸ اسفند ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۵۳۶۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.ورزش های زورخانه ای به عنوان میراثی فرهنگی نمادی از هویت دینی، ملی و تاریخی ایرانیان است که با تلفیق معنویت، اخلاق و هنر از روزگاران دور تا کنون رواج داشته و نسل به نسل منتقل می شود، ورزش اصیل و کهن ایرانی که برتری اخلاق و معنویت در آن بیش از هر چیز دیگری تبلور دارد.

ورزش زورخانه‌ای آداب و سنتی خاص دارد. آداب و سننی که با پیروی از پهلوانان و دلاوران افسانه‌ای دورهٔ باستانی و تاسی از پیشوای نخستین شیعیان و جوانمردان، خُلق و خوی مردانگی و مروت و جوانمردی را در ورزش کاران برمی‌انگیزد یا نیرو می‌بخشد. این ویژگی‌های نیکو در قالب شعرها و داستان‌هایی به صورت آهنگین و به همراهی «ضرب زورخانه» که مهم‌ترین ساز این نوع موسیقی است، برای برانگیختن ورزشکاران در هنگام ورزش از سوی «مرشد» خوانده می‌شود. ورزش کاران هماهنگ با موسیقی و نوای مرشد، جست و خیر می‌کنند و حرکات زیبای گروهی یا فردی به نمایش می‌گذارند.

ورزش باستانی در بین ورزشکاران به احترام و ادب معروف است و با اصول زیادی همراه است.

محله فهادان در گذشته جزو محلات اعیان‌نشین یزد بوده‌ ، همچنین محله فهادان به همراه محلهٔ چهار منار از مهم‌ترین محلات بافت تاریخی و قدیم یزداست. محله فهادان از غرب به محلهٔ کوشکنو و از شرق به خیابان امام خمینی و محلهٔ مالمیر و همچنین از شمال به محلهٔ زنگیان و از جنوب به محلهٔ بازار نو و از جنوب غرب به محلهٔ شاه ابوالقاسم می‌رسد.وارد این محله که می‌شوی، گویی چند قرن از سایر نقاط شهر فاصله گرفته‌ای. کوچه‌های تنگ، کاهگلی و مسقف این محله که در سایه خود خانه‌های خشتی قدیمی را پناه داده‌اند، خنکایی را ایجاد کرده است که از گرمای شهر می‌کاهد و قدم زدن در محله فهادان را دلپذیر می‌کند. محله فهادان ( جنگل ) یکی از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین محلات شهر یزد به حساب می‌آید.

خنکایی طبیعی و دلچسب که وقتی زیر پوستت می‌دود، به این فکر می‌کنی که هیچ فناوری‌ای مدرنی نمی‌تواند چنین چیزی را ایجاد کند. در این محله همه چیز به همان شیوه سنتی است، خبری از سوپرمارکت‌ها نیست. پیرمرد بقال آرام و ساکت با چهره‌ای نه‌چندان شاد پشت پیشخوان مغازه‌اش نشسته است. اجناسی هم که دارد شاید حالا کمتر در مغازه‌ای پیدا شود. از تیله‌های رنگارنگ گرفته تا یخچال‌های قدیمی و کوچکی که امروز دیگر فقط در خاطره‌ها وجود دارند.

کوچه‌ها را که پیش برویم به یک میدان می‌رسیم، میدانی که یک طرف آن مدرسه ضیائیه یا زندان اسکندر قرار دارد و طرف دیگرش بقعه دوازده‌امام و بین این دو، حسینیه فهادان قرار گرفته که پیرمردهایی آنجا نشسته‌اند و با هم گپ می‌زنند.

غار پرویز از جاذبه های تکرار نشدنی و بکر شهر یزد است که در روستای حاجی آباد در یزد واقع شده است. غار های یزد از جذاب ترین جاذبه های دیدنی و طبیعی یزد به شمار می آیند.این غارها دارای حفره هایی در دل کوه می باشند که معمولا در اثر ذوب شدن یخ ها و حل شدن سنگ ها با آب شکل می گیرند. غارهایی که در میان سنگ های آهکی ایجاد شده است از بزرگ ترین و زیباترین غار ها محسوب می شوند که غار نباتی یزد (معروف به عروس یزد) و غار زمرد تفت و غار پرویز را می توان نام برد.

غار پرویز در یزد از نظر زیبایی بسیار فوق العاده و منحصر به فرد است. محوطه ی داخلی غار که بسیار هیجان انگیز می باشد دارای چند تالار است و استالاگمیت ها و استلاکتیک های زیادی داخل آن وجود دارد. این غار واقع در کوه پرویز است که چند متری از زمین بالاتر می باشد و به همین دلیل به آن غار پرویز می گویند.

نحوه دسترسی

غار پرویز یزد در منطقه ی بکر و دست نخورده ای قرار گرفته است به همین خاطر برای گشت و گذار به راهنما احتیاج پیدا خواهید کرد و برای دسترسی به آن باید از مناطق بسیار دشواری بگذرید و برای رفتن به داخل غار به مهارت غارنوردی و وسایل آن نیاز پیدا می کنید. در این غار قندیل های زیبایی وجود دارد.جاده ی دسترسی به غار پرویز کویری است و بدون زیرسازی که در بعضی قسمت های آن حتی تشخیص رد ماشین امکان پذیر نمی باشد. برای طی کردن جاده وعزیمت به غار بهتر است از ماشین های شاسی بلند استفاده کنید. ورودی غار تاریک و از دور قابل رویت نیست. وارد غار که می شویم پس از طی یک سطح شیب دار رو به پایین این مسیر فرعی را با قندیل های زیبا و منحصر به فرد طی می کنیم. این قندیل ها که به صورت خوشه انگوری اند یا دسته های ماکارونی به هم ریخته، زیبایی غار را دوچندان کرده اند.

میدان میرچخماق، اثری از قرن نهم هجری و یادگاری از دوران حکومت امیرچخماق شامی است. جلال الدین امیرچخماق که به دستور شاهرخ تیموری به حکومت یزد رسید با هم دستی همسر خود فاطمه خاتون، آثاری چند در یزد بنا کرد. مهم‌ترین این آثار مسجد جامع نو بود که هم اکنون نیز برقرار است و به نام مسجد میرچخماق مشهور است. بانیان در شمال مسجد میدانی ایجاد کردند که اکنون هم پابرجاست و مرکز شهر یزد است. این میدان در عصر صفوی هم به همین نام شهرت داشت. در خاور میدان میرچخماق، بازاری به نام حاجی قنبر وجود دارد. این بازار از بناهای نظام الدین حاجی قنبر جهانشاهی است. این شخص که به امر جهانشاه قره قویونلو به حکومت یزد رسیده بود‌، آثار دیگری هم در یزد احداث کرد. بعدها بر سر در این بازار بنای زیبا و بلندی به اسلوب بناهایی که در تکایای یزد دیده می‌شود؛ ساخته شد. این بنای عظیم یکی از معرف‌های شهر یزد است و هنگامی که می‌گویند «میرچخماق» مرادشان همین بناست، در حالی که از آثار امیرچخماق نیست.

پیشینه تاریخى
بررسى باستانشناسان از مطالعه سفال هاى به دست آمده نشان مى دهد که این منطقه در دوره حکومت سلجوقیان، ایلخانیان و صفویان پر رونق ترین روزگار خود را طى کرده است. به عقیده کارشناسان و با توجه به آنچه در متون تاریخى آمده است، قبل از پیدایش شهر یزد کنونى، محوطه اى در نزدیکى روستاى سریزد وجود داشته با نام فرافر یا فرافتر که پس از خشکسالى و جنگ با سپاه اسلام از رونق افتاده و از بین رفته است. سپس مردم آنجا، شهر خود را در یزد کنونى بنا مى کنند. به احتمال زیاد روستاهاى این منطقه، مانند هرفته و سریزد، باقى مانده آن آبادانى باشند. همچنین بقایاى دروازه اى رفیع و بلند در روستاى سریزد قرار دارد که در میان مردم به سردر شهر فرافر شهرت یافته است. در کتب تاریخى همچون جامع مفیدى و جامع جعفرى در این باب آمده است: زمانى که لشگر اسلام به تعقیب یزدگرد که به طرف خراسان گریخته بود، مى رفتند در بیابان طبس راه را گم کردند. پس از مشقت بسیار به فهرج رسیدند و در آن منزل ساختند و اهالى فهرج را به دین اسلام دعوت کردند. ایشان ۲ روز مهلت طلبیدند تا به اتفاق دوستان خود به خدمت آمده و مشرف شوند. به جهت م به طلب مردم خویدک و فرافتر فرستاده و بعد از اجتماع، آن ۲ فرقه در جواب گفتند ما از دین خود دست باز نمى داریم و به این لشگر پریشان شبیخون مى زنیم. سپس ۳ قریه به اتفاق یکدیگر به لشگر اسلام حمله کردند و بسیارى از صحابه و تابعین را به شهادت رساندند. بعد از این حرکت شنیع، خرابى در قریه فرافر راه یافته و به مرور خراب شد.

* معیشت و زندگى
روستاى سریزد در گذشته بسیار آباد و پرجمعیت بوده است ولى به سبب خشکسالى هاى متعدد، ساکنان آن به شهرهاى اطراف کوچ کرده اند. در حال حاضر این روستا حدود ۴۰۰ نفر جمعیت دارد که بیش از ۶۵ درصد آنها تحصیلکرده و باسواد هستند.

ساعت مارکار واقع در میدانی به همین نام در یزد که در لیست آثار ملی کشور نیز ثبت شده، از لحاظ مختصات جغرافیایی در وسط ایران واقع گردیده است.

به گزارش ایسنا، ساعت فردوسی واقع در میدان مارکار یزد از سوی فردی به نام «پشوتن‌ جی دوسابایی مارکار» ساخته و به همین دلیل میدان نیز به همین نام نامگذاری شده است.

سازنده این ساعت علاوه بر میدان مارکار، دبیرستان مارکار و پرورشگاه مارکار را نیز با هزینه خود در جوار این میدان ساخته است.

این ساعت عمومی و بزرگ دقیقاً از لحاظ مختصات جغرافیایی در وسط ایران قرار گرفته و به عنوان یک اثر تاریخی و بخشی از مجموعه مارکار در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

بهار بهترین زمان ویزیت جاهای دیدنی یزد و لذت بردن از جاذبه های گردشگری یزد است. این مکان های دیدنی یزد که معرفی شده اند را حتما در فصل بهار بازدید کنید تا هوای یزد گرم نشده و اذیت تان نکند. یزد یکی از بهترین شهرهای خشتی جهان است که همواره به عنوان صاحب یکی از درخشان ترین میراث های فرهنگی در ادوار مختلف تاریخی ایران مطرح بوده است. در سفر به یزد دیدنی های زیادی هستند که انتظار شما را می کشند. جاهای تاریخی و مذهبی و جاهای دیدنی یزد در نوع خود بینظیر بوده و حتما به شما توصیه می شود سری به این شهر تاریخی و زیبا بزنید.

آتشکده (آتش ورهرام)
بنای فعلی آتشکده در سال ۱۳۱۳ خورشیدی با همت و کمک مالی زرتشتیان یزد و پارسیان هندوستان احداث گردیده است. ساختمان آتشکده با معماری زیبایی برگرفته از هنر معماری هخامنشیان در مرکز حیاطی بزرگ و سرسبز و بر بلندی قرار گرفته و برپیشانی عمارت نقش «فروهر» جلوه گر است.

اهمیت آتشکده به قدمت آتش درون آن است که گفته شده از حدود ۱۵۲۰سال پیش تاکنون فروزان مانده و حفاظت گردیده است.

باغ پهلوان پورمهریز یزد در اختیار یکی از تاجران یزدی به نام علی پهلوان پور بود و قدمت این باغ به اواخر دوره قاجار بر می گردد. باغ پهلوان پور مهریز از جمله بناهای فرهنگی و تاریخی است که هنر، معماری و طبیعت را در کنار هم دارا می باشد. آب روانی از داخل این باغ می گذرد که جاذبه خاصی را ایجاد نموده و این آب از قناتی به نام حسن آباد سرچشمه گرفته است. علاوه بر قنات حسن آباد، باغ پهلوان پور از قنات های شاه حسینی و مزویر آباد نیز آبیاری می شود. سهمیه آب این باغ هر ۱۲ روز یکبار صورت می گیرد.
مساحت باغ پهلوان پور یزد، ۵ هکتار است که شامل بخش های زیر است:
بخش مرکزی : مجموعه ورودی، ساختمان کوشک
بخش غربی : بنای زمستانخانه
بخش جنوب شرقی : برج گلین
بخش جنوبی : کارگاه های قالی بافی و ریسندگی، اصطبل و انبار
تزئیناتی که در برج گلین صورت پذیرفته همانند تزیینات دوره زندیه می باشد اگرچه این بنا مختص دوره قاجار است.